روز مهندسی – روز بزرگداشت خواجه نصیر الدین توسی
روز مهندسی بر همه تلاشگران سازندگی فرخنده باد.
این روز به یاد زادروز دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیر توسی ریاضی دان و ستاره شناس بزرگ، به ثبت رسیده است.
او در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و کتابخانه‌ای بوجود آورد که حدود چهل هزار جلد کتاب در آن بوده‌است. وی یکی از توسعه دهندگان علم مثلثات است که در قرن ۱۶میلادی کتابهای مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه گردید. در کتاب شکل القطاع مثلثات را برای اولین بار به عنوان دانشی مستقل معرفی کرد و آن را در پیش‌گفتار علم نجوم معرفی می‌کند و قوانین اساسی برای حل مثلثات مسطح و کروی مطرح می‌کند.
در کتاب تجریک‌الکلام دربارهٔ نور و با تکیه بر نظریهٔ ذره مطالبی را عنوان می‌کند که فوق‌العاده اهمیت دارد.
خواجه نصیر حدود یکصد و نود کتاب و رسالهٔ علمی در موضوعات متفاوت به رشته تحریر درآورده است.
برج رادکان در کیلومتر ۷۰ جاده مشهد-قوچان از ساخته های این بزرگمرد است.
ارتفاع این برج ۳۵متر، قطر داخلی‌اش ۱۴متر و قطر خارجی آن ۲۰متر
می‌باشد. منظر بیرونی بنا تا ارتفاع ۵/۲ متری به شکل ۱۲ضلعی و از آن جا تا
زیر گنبد به صورت ۳۶ کمان نیم ستونی ساخته شده است و دارای گنبد مخروطی
شکل می باشد. برج رادکان تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال
کبیسه و آغاز نوروز را دارد.برج به ۱۲دیوار خشتی
بیرونی با پهنا و بلندی پایه گذاری شده که برج را به ۱۲بخش ۳۰درجه‌ای تقسیم
می‌شود و هر دیواره ۳۰درجه از زاویه افق را دربر می‌گیرد، دو در دیوار
مقابل هم ساخته شده و بر دیواره ۳۶۵ترک نی ستونی وجود دارد که برج را به
۳۶ترک ۱۰درجه‌ای تقسیم کرده‌است.انتخاب مکان درها،
دریچه‌ها در برج اتفاقی نیست، درها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز
زمستان) و غروب آغاز تابستان در پهنه برج ساخته شده‌است.
یک دهانه آتشفشانی ۶۰کیلومتری در نیمکره جنوبی ماه به نام
خواجه نصیر الدین طوسی نام گذاری شده است. یک خرده سیاره که توسط ستاره
شناس روسی نیکلای استفانویچ چرنیخ در ۱۹۷۹کشف شد نیز به نام وی نامیده شده
است.
برخی از خدمات وی عبارتند از:
- انجام کارهای علمی و فرهنگی و نگارش کتابهای ارزشمند.
- جلوگیری از به آتش کشیدن کتابخانه بزرگ حسن صباح در قلعه الموت به دست مغولان.
- تأسیس رصد خانه مراغه در سال ۶۵۶ق. با همکاری جمعی از دانشمندان.
- احداث و تجهیز کتابخانه بزرگ رصد خانه در مراغه